Τα μικρά παιδιά βιώνουν πολλά από τα συναισθήματα που βιώνουν και οι ενήλικες. Θυμώνουν, στεναχωριούνται, απογοητεύονται, νευριάζουν, χαίρονται, ντρέπονται αλλά συχνά δεν έχουν τις κατάλληλες λέξεις για να μιλήσουν γι’ αυτό που νιώθουν. 

Αν και για πολλούς γονείς οι φόβοι των παιδιών είναι παράλογοι, για τα παιδιά, τα τέρατα που παραμονεύουν στο σκοτάδι ή οι τρομακτικοί θόρυβοι που έρχονται από τη σοφίτα, υπάρχουν πραγματικά. Γύρω στα δύο τους χρόνια, τα παιδιά αρχίζουν να φοβούνται πράγματα που δεν φοβούνταν παλιά, για παράδειγμα, το σκύλο του γείτονα, το σκοτάδι, το σωλήνα αποχέτευσης της μπανιέρας και τους δυνατούς θορύβους.

Τα παιδιά έχουν εξαρχής πολλούς φόβους και ανησυχίες για τους οποίους εν μέρει ευθύνεται το περιβάλλον. Όμως κατά ένα άλλο μέρος, δεν ευθύνεται κανένας –είναι απλά μέρος της ψυχολογικής εξέλιξης. Περίπου στα 6 τους χρόνια, τα παιδιά μπορούν να συλλάβουν για πρώτη φορά τι σημαίνει θάνατος και ότι και τα ίδια απειλούνται απ’ αυτόν.

Ας δούμε μερικές δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε με το παιδί, για να το βοηθήσετε να κατανοήσει τα συναισθήματα.

Δεν είναι ξεκάθαρο πότε αρχίζουν τα παιδιά να ονειρεύονται, αλλά ακόμη και τα νήπια λένε κάποιες φορές ότι είχαν ευχάριστα ή τρομακτικά όνειρα. Σχεδόν όλα τα παιδιά έχουν περιστασιακά κάποιο τρομακτικό ή ανησυχητικό όνειρο αλλά οι εφιάλτες κορυφώνονται στην προσχολική ηλικία, όπου υπάρχει ο τυπικός φόβος για το σκοτάδι.

Κατά τη διάρκεια μίας μεταβατικής φάσης στη ζωή τους (π.χ. νηπιαγωγείο ή σχολείο) τα παιδιά νιώθουν αβεβαιότητα. Το αίσθημα αυτό συνδέεται άμεσα με την έλλειψη προσανατολισμού όταν από τη μία στιγμή στην άλλη, αλλάζουν πράγματα στη ζωή τους και σκέφτονται «Τι άλλο πρόκειται να μου συμβεί;», «Πώς μπορώ να προσαρμοστώ σε όλα αυτά τα καινούρια πράγματα που γίνονται γύρω μου;»

Σχεδόν όλα τα παιδιά ζηλεύουν, είτε το αδερφάκι τους είτε τα ταλέντα ή παιχνίδια κάποιου άλλου παιδιού. Η ζήλεια είναι φυσιολογικό συναίσθημα αλλά αν το παιδί συγκρίνει συνέχεια τον εαυτό του με άλλα παιδιά και αναζητά εξωτερική έγκριση, τότε θα επηρεάζεται από τον οποιοδήποτε.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα δάκρυα είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα παιδιά είναι όχι μόνο πιθανό αλλά και καλό να αντιδρούν, κάθε φορά που έρχονται αντιμέτωπα με μία αλλαγή στη ζωή τους. Κάθε παιδί επεξεργάζεται το αίσθημα της απώλειας και του χωρισμού με τρόπο μοναδικό και ακολουθώντας διαφορετικά βήματα.

Ο θυμός και η επιθετικότητα είναι έντονα συναισθήματα που, πραγματικά, μπορούν να καταβάλουν τα παιδιά. Ακόμη και έμπειροι δάσκαλοι δυσκολεύονται αρκετά συχνά να αντιδράσουν κατάλληλα, ιδιαίτερα σε κρίσιμες καταστάσεις, όταν είναι δύσκολο ακόμη και να κατορθώσει κανείς να τραβήξει την προσοχή ενός παιδιού.